De Ministeriële Commissie Stikstof (formele naam: Ministeriële commissie Economie en Natuurherstel) heeft vrijdag 25 april een niksbrief bij de Tweede Kamer afgeleverd. Heel stellig was beloofd dat deze commissie nu echt knopen zou doorhakken. Maar verbaast dit nog? Als we Schiphol de dienst laten uitmaken op het ministerie van vliegverkeer dan kan ook niemand verbaasd staan dat Schiphol steeds meer ruimte pakt, en wat ‘schiphollen’ is gaan heten.
Minister Dick Schoof van Algemene Zaken op 22 mei 2025 tegen de Tweede Kamer: ‘Heb stikstofprobleem onderschat.’ Illustratie Hajo
Voor de brief, zie link. Een lijstje oud nieuws, hoofdzakelijk een opsomming van het Agractie-verlangijstje. Alles vrijheid-ondernemersblijheid. De vergunninggrens van 1 mol, wat betekent dat rond de 80% van alle stikstofbronnen weer vrij kunnen toenemen. Herijken (lees: schrappen) N2000-zones; herzien van het vergunningstelsel (lees: uitkleden vergunningplicht); KD-waarde (lees: stikstof) uit de wet: alles moet anders met als rode draad een banvloek op het woord stikstof. Dan wordt nog een bufferzone van 250 meter rondom Natura 2000 genoemd. Meer van het zelfde. Die zone staat al sinds 2002 in de Wet Ammoniak en Veehouderij (WAV). De Kamerbrief heet een startpakket. Betere naam: sloop- en plunderpakket.
Een plunderpakket, omdat de uitkoopregeling vrijwillig was, en vrijwillig blijft. Als een fietsenmaker vrijwillig stopt, dan krijgt ie ook geen zak geld van de Staat. Met een vrijwillige uitkoopregeling trek je enkel ondernemeningen over de streep die toch al dicht bij bedrijfsstaking zitten, en nu onnodig een zak geld meekrijgen. Zonder geld had het iets langer geduurd en kost het veel minder of niks. Niet wordt de hefboom / wortel en stok gebruikt om de hele bedrijfsector in beweging te brengen: stel een stevig doel voor alle bedrijven, en combineer die met een summiere regeling voor stoppers. Geen enkele ondernemer heeft een eeuwig durend productierecht.
Er is eigenlijk maar één punt interessant aan de brief. Wat zegt het wel (en niet) over het wettelijke emissiereductiedoel uit de Wet Stikstof en Natuurverbetering (WSN), zie link? Wordt openlijk de aanval ingezet op de Greenpeace-rechtbankuitspraak van 22 januari 2025?
Ter herinnering: de wet noemt als doel 50% van het N2000 areaal natuur onder de stikstofgrens (KD-waarde) brengen. Dit komt overeen met een emissiereductie van 47-50% op basis van een generieke reductie-eis voor alle emisisebronnen in heel Nederland, zie link notitie Gispoint. De meeste niet-agrarische bronnen verwachten dit te zullen halen. Als niet de kaasschaafmethode wordt toegepast voor alle emissiebronnen en de focus meer wordt gelegd op een zone van van 5-15 kilometer rondom N2000 zone De Veluwe dan kan in theorie dat doel worden bereikt met een gemiddeld lagere emissiereductie per bedrijf tot ca. 30%. Zie hiervoor het onderzoek van Gispoint in opdracht van de Universiteit Leiden, link. Voor al deze scenario’s geldt dat deze geen van allen gaan lukken op basis van vrijwilligheid. Bovendien: daarmee wordt geen uitvoering gegeven aan de tweede voorwaarde van de rechtbankuitspraak.
De rechtbank Den Haag heeft op 22 januari 2025 uitgesproken dat het wettelijk doel (50% areel natuur onder de stikstofgrens) de absolate ondergrens is waar niet aan getornd kan worden. En daarbij is ook gezegd dat “voorrang moet worden verleend aan gebieden met de grootste stikstofoverbelasting“. Wat zegt de Kamerbrief ons hier over?
Allereerst valt op dat 2030 vrijwel niet wordt genoemd. Er wordt hoofdzakelijk gesproken over 2035:
Specifiek voor industrie, landbouw en mobiliteit (inclusief bouw) wordt gestuurd op een reductie van respectievelijk 50%, 42-46% en 50% in 2035 ten opzichte van 2019.
En:
Daarom worden de doelsturingsdoelen als onderdeel voor het reductiedoel in 2035 niet tussentijds aangepast. De aanpak wordt zo ingericht dat een significant deel van de te bereiken emissiereductie in de eerste vijf jaren (tot 2030) wordt gerealiseerd.
In de Schoof/Wiersma-brief wordt voor 2035 een emissiereductiedoel voor drie sectoren gesteld die al in 2030 zullen moeten zijn gerealiseerd. Bovendien hoeft de agrosector – verreweg de grootste bron – minder te doen dan de reguliere industrie en bouw.
Ook valt op dat met ‘doelsturingsdoelen’ een nieuw politiek woord is geboren, waarvan de betekenis in het zompige Nederlandse politieke veenmoeras moeten worden gevonden. Althans, onder de voorwaarde dat deze Kamerbrief politieke relevant blijft / hoe lang deze regering nog stand houdt. Tevens is de vraag wat wordt bedoeld met ‘een significant deel van de te bereiken emissiereductie’ die tot 2030 moeten worden gerealiseerd.
In de Schoof/Wiersma-brief wordt nergens de noodzakelijke stap wordt gemaakt naar het bij wet bepaalde te realiseren areaal natuur die onder de stikstofgrens zal zijn gebracht. Laat staan de stap hoe uitwerking wordt gegeven aan “voorrang moet worden verleend aan gebieden met de grootste stikstofoverbelasting“. Er wordt wel een zone van 250 meter genoemd rondom De Veluwe en de Peelgebieden. Echter, in die zone ligt minder dan 0,5 % van alle emisisebronnen. Zie de eerder genoemde Gispoint-notie, link. Zelfs als je in die 250 meter zone alle stikstofbronnen zou weghalen, dan zet dat totaal geen zoden aan de dijk.
Hiermee zijn wat conclusies te trekken. Als we weten dat voor 50% areel natuur onder de stikstofgrens in 2030 ca. 47-50% emissiereductie noodzakelijk is op basis van de kaasschaafmethode, dan weten we zeker dat een emissiereductiedoel van 42 / 50% voor 2035 op basis van vrijwillige medewerking onmogelijk is om uitvoering te geven aan de uitspraak van de rechtbank Den Haag. Zeker als daarbij de voorwaarde wordt betrokken dat “voorrang moet worden verleend aan gebieden met de grootste stikstofoverbelasting“. Uit deze voorwaarde volgt immers dat niet de focus volledig op De Veluwe kan wordt gericht, zodat 30% emissiereductie altijd fors onvoldoende zal zijn. Een percentage van gemiddeld ca. 45 % emissiereductie in 2030 zal dichter bij de waarheid liggen. Daar komt nog bij dat met ‘vrijwillige medewerking’ geen serieuze focus mogelijk is op zones rondom N2000.
Met de Schoof/Wiersma-brief is een frontale aanval ingezet op de Haagse rechtbankuitspraak van 22 januari. Inzet van het kabinet lijkt te zijn om het moment voorbij te komen dat het wettelijk doel van 50% areeal natuur onder de stikstofgrens onbereikbaar is geworden. Tot het uiterste verstoppertje spelen en daarmee tijd rekken en voldongen feiten stellen.
Schoof en de BBB kiezen met deze Kamerbrief openlijk voor escalatie. Frontaal wordt geen antwoord gegeven op de Rendac- en Greenpeaceuitspraak, de aanleiding voor het instellen van de ministeriëlestikstofcommissie. Hiermee wordt een nieuwe politieke realiteit gecreëerd die niet zonder consequenties zal blijven. Dit gaat weer een lange serie nieuwe rechtszaken betekenen met enkel verliezers. Als voorproef: op 16 april 2025 heeft de rechtbank 8 Friese weigeringsbesluiten handhaving PAS-melders vernietigd, zie link. Op 25 april 2025 heeft de rechtbank 7 Drentse weigeringsbesluiten handhaving PAS-melders vernietigd, zie link.
Namens Mobilisation is op 6 mei een brief aan minister Wiersma geschreven, waarin wordt aangeboden om binnen 2 weken na 6 mei in gesprek te gaan, zie link. Wiersma heeft van dit voorstel geen gebruik gemaakt, kennelijk wil Wiersma niet serieus in gesprek. Hierop is bijgevoegde brief aan de Tweede Kamer geschreven, zie link.
Hoe gaan Natuurmonumenten en Bouwend Nederland nu reageren, die hiermee nog verder in de problemen worden gebracht? Gaan ze nu eindelijk serieus in beweging komen? Wat vindt de Europese Commissie hiervan, en gaan ze Nederland wellicht in gebreke stellen? Hoe gaan de provinciebesturen zich opstellen? Gaan de Tweede en Eerste Kamer de niks-brief slikken?
Voor verder lezen, zie
https://w-ja.nl/de-boerenstaatsgreep/